Όταν πέφτει η νύχτα στην Κωνσταντινούπολη και τα φώτα καθρεφτίζονται στα νερά του Βοσπόρου, η ζωή αλλάζει ρυθμό. Στις όχθες, ανάμεσα σε μυρωδιές από ψητό ψάρι και ήχους από κόρνες πλοίων και αυτοκινήτων, στήνεται ένα από τα πιο διαχρονικά σκηνικά της πόλης: η τελετουργία των ψαράδων στη Γέφυρα του Γαλατά.
Με τα καλάμια τους απλωμένα πάνω από τα σκοτεινά νερά, άντρες κάθε ηλικίας — εργάτες, συνταξιούχοι, φοιτητές — γίνονται μέρος μιας αλυσίδας που κρατάει δεκαετίες. Δεν είναι επάγγελμα, είναι συνήθεια, ιεροτελεστία και παρέα. Κάποιοι ψαρεύουν για να πουλήσουν λίγα κιλά ψάρια στην αγορά του Karaköy, άλλοι για το τραπέζι τους, κι άλλοι απλώς για την ησυχία που προσφέρει το κύμα όταν το αγγίζει το φως της λάμπας.
Η παράδοση αυτή, που γεννήθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα, έχει γίνει σύμβολο της Πόλης. Οι ψαράδες της Γέφυρας του Γαλατά δεν είναι τουρίστες, ούτε περαστικοί· είναι οι… μόνιμοι φρουροί του περάσματος ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση κι ο Βόσπορος μοιάζει σαν να τους αγκαλιάζει.
Πώς γεννήθηκε η παράδοση
Η συνήθεια του ψαρέματος στη Γέφυρα του Γαλατά ξεκίνησε στις αρχές του 20ού αιώνα, λίγο μετά την ανέγερση της πρώτης μεταλλικής γέφυρας το 1912. Εκείνη την εποχή, πολλοί κάτοικοι της Κωνσταντινούπολης —κυρίως άνδρες από φτωχότερες συνοικίες όπως το Eminönü και το Karaköy— ψάρευαν για να εξασφαλίσουν το φαγητό της ημέρας. Ο Βόσπορος ήταν τότε γεμάτος ψάρια· σκουμπριά, παλαμίδες, κεφαλόπουλα, που αποτελούσαν τη βασική πηγή πρωτεΐνης για μεγάλο μέρος του πληθυσμού.
Με τον καιρό, το ψάρεμα στη γέφυρα έγινε κομμάτι της αστικής κουλτούρας της Πόλης. Οι άντρες μαζεύονταν όχι μόνο για να ψαρέψουν, αλλά και για να συζητήσουν, να ανταλλάξουν νέα, να πιουν τσάι. Ήταν ένα κοινωνικό σημείο συνάντησης, ένα «αντρικό καφενείο πάνω από τη θάλασσα».
Όταν αργότερα κατασκευάστηκε η νέα Γέφυρα του Γαλατά (1994), διατηρήθηκαν επίτηδες σημεία για ψάρεμα, καθώς η εικόνα των ψαράδων είχε πια γίνει σύμβολο της Κωνσταντινούπολης.
Σήμερα, εκατοντάδες άνθρωποι ψαρεύουν καθημερινά εκεί. Άλλοι για το μεροκάματο, άλλοι για συντροφιά κι άλλοι απλώς για να νιώσουν τη θαλασσινή αύρα και τη γαλήνη του Βοσπόρου.
Όπως μας είπαν αρκετοί από αυτούς με τους οποίους συνομιλήσαμε: «Ο Βόσπορος μας ταΐζει, αλλά πάνω απ’ όλα μας ηρεμεί».
Εκεί όπου η ζωή γίνεται γλέντι
Και κάπου ανάμεσα στα καλάμια και στα κύματα, στήνονται τα αυθόρμητα υπαίθρια γλέντια που κάνουν τη Γέφυρα του Γαλατά μοναδική. Ένας πλανόδιος μουσικός πιάνει το σάζι, ένα ζευγάρι χορεύει ανάμεσα στα πεζοδρόμια, κι ένας ψαράς αφήνει για λίγο την πετονιά για να χτυπήσει παλαμάκια.
Η μουσική μπλέκει με το θρόισμα του νερού και τα φώτα των καραβιών· είναι η ίδια μελωδία που κρατά ζωντανή την ψυχή της Πόλης.
Στις στιγμές αυτές, η Κωνσταντινούπολη δεν είναι απλώς μεγαλούπολη — είναι ένας ζωντανός οργανισμός που γιορτάζει τη ζωή της, εκεί, πάνω στη γέφυρα που ενώνει δύο ηπείρους και δύο κόσμους.
Σκηνικό της ζωής της Πόλης
Η Γέφυρα του Γαλατά μετατρέπεται σε ένα σκηνικό της ζωής της Πόλης. Από τη μία η παλιά πόλη με τα τζαμιά της, από την άλλη ο Πύργος του Γαλατά και οι καφετέριες του Karaköy, κι ανάμεσά τους οι ψαράδες και οι μουσικοί που μοιάζουν να συνδέουν Ανατολή και Δύση. Όπως λένε οι ίδιοι, «όσο υπάρχουν ψάρια στον Βόσπορο, θα υπάρχουν και τραγούδια στη γέφυρα».
