Νέα σημαντική διάκριση για την αρχαιολογική θέση της μινωικής Παπούρας, η οποία αναδείχθηκε ανάμεσα στις 10 κορυφαίες ανακαλύψεις του 2025 από το περιοδικό «Archaeology» του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου της Αμερικής, που αριθμεί πάνω από 700.000 αναγνώστες.
Η μοναδικότητα του μνημείου της Παπούρας, η έρευνα γύρω από το οποίο δεν έχει ολοκληρωθεί, αναγνωρίζεται κατ’ επανάληψη σε διεθνές επίπεδο. Υπενθυμίζουμε πως είχε προηγηθεί η βράβευσή του στη φετινή Μεσογειακή Έκθεση Αρχαιολογικού Τουρισμού (Borsa Mediterranea del Turismo Archeologico) BMTA 2025, όπου μάλιστα απέσπασε όχι μόνο το Διεθνές Βραβείο Αρχαιολογικής Ανακάλυψης «Παλμύρα», αλλά και το Ειδικό Βραβείο Κοινού.
Η νέα παγκόσμια διάκριση υπογραμμίζει την ευθύνη απέναντι στη διάσωση, προστασία και προβολή του μοναδικού αυτού ευρήματος, του εξαιρετικά ασυνήθιστου και εντυπωσιακού κυκλικού οικοδομήματος που έχει διάμετρο περίπου 50 μέτρα, καλύπτει επιφάνεια 1.800 τετραγωνικών μέτρων και το οποίο διατηρείται μέχρι και στα 2,85 μέτρα σε ύψος! Κατασκευασμένο σε κεκλιμένο έδαφος, το μνημειακό συγκρότημα αποτελείται από οκτώ ομόκεντρους πέτρινους τοίχους. Οι εξωτερικοί δακτύλιοι σχηματίζουν δωμάτια περίπου ίσου μεγέθους που συνδέονται με μικρές πόρτες.
Στο σχετικό δημοσίευμα του περιοδικού «Archaeology» γίνεται αναφορά στην ανασκαφική ομάδα με επικεφαλής τη διευθύντρια της ανασκαφής Δανάη Κοντοπόδη και τη Βασιλική Συθιακάκη, διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηρακλείου, και στην εκτίμησή τους «ότι το συγκρότημα κατασκευάστηκε ήδη από το 3000 π.Χ. —περισσότερο από μια χιλιετία πριν από την άνοδο της ανακτορικής κοινωνίας που θα κυριαρχούσε στη μινωική κοινωνικοπολιτική ζωή— και χρησιμοποιήθηκε μέχρι περίπου το 1800 π.Χ.
«Το μνημείο ήταν σαφώς ένα κοινοτικό εγχείρημα, χτισμένο για να είναι ορατό από τους οικισμούς της Πεδιάδας και τις γύρω κορυφές και κορυφογραμμές» λέει στο περιοδικό «Archaeology» η Β. Συθιακάκη. «Η επιβλητική παρουσία του θα το είχε καταστήσει ένα κεντρικό σημείο για τις κοινότητες σε όλη την περιοχή».
«Οι Μινωίτες που προέρχονταν από μικρές αγροτικές τοποθεσίες και μεγαλύτερους οικισμούς πιθανότατα συγκεντρώνονταν σε μια πλακόστρωτη περιοχή του κτίσματος που ήταν αρκετά ευρύχωρη για να φιλοξενήσει σημαντικά πλήθη» σημειώνει το δημοσίευμα, προσθέτοντας ότι «οι ερευνητές πιστεύουν ότι η κεραμική που βρέθηκε στο συγκρότημα υποδηλώνει ότι το δίκτυο των ανθρώπων που συγκεντρώνονταν εκεί μπορεί να περιλάμβανε άτομα από τα ανακτορικά κέντρα της Κνωσού και των Μαλίων στη βόρεια ακτή της Κρήτης, περίπου 20 μίλια μακριά». Παραθέτει, επίσης, την εκτίμηση της Δανάης Κοντοπόδη πως «το κυκλικό μνημείο χρησίμευε ως κοινοτικός χώρος για περιοδικές εορταστικές εκδηλώσεις και τελετουργικές δραστηριότητες, αλλά η λειτουργία του φαίνεται να εξελίχθηκε ανάλογα με τις γεωπολιτικές μετατοπίσεις και τις κοινωνικές ή πνευματικές ανάγκες των τοπικών κοινοτήτων».
Όπως όμως έχουμε επισημάνει και σε προηγούμενο δημοσίευμά μας, το μοναδικό αυτό αρχαιολογικό εύρημα, με την παγκόσμια αναγνώριση της σπουδαιότητάς του, κινδυνεύει από την απόφαση της κυβέρνησης να τοποθετήσει στο σημείο το ραντάρ και τα λοιπά βοηθητικά συστήματα αεροναυτιλίας για τις ανάγκες του υπό κατασκευή νέου διεθνούς αεροδρομίου Ηρακλείου. Παρά τις αντιδράσεις και τις πιέσεις, τόσο της επιστημονικής κοινότητας όσο και της τοπικής κοινωνίας, η κυβέρνηση φαίνεται για την ώρα να παραμένει αμετακίνητη στην θέση της.
